Sağlık harcamalarının GSYİH oranına bakıldığında Türkiye, diğer ülkelerden 2010 yılından itibaren ayrışarak azalış eğilimine girmiştir. Bu durum, Türkiye’de sağlığa ayrılan kaynaklarından GSYİH oranında giderek daha da azaldığını göstermektedir. Sağlık harcamalarının GSYİH’daki oranı OECD ortalamasında (38 OECD ülkesi için) %9,7 olarak gerçekleşirken, ülkemizde bu oran %4,6 seviyesinde kalmış ve bu oran itibari ile OECD ülkelerinin en düşüğü olmuştur. Aynı zamanda, ülkemiz OECD’nin Ortak Ülkelerinin ortalamasının da gerisine düşmüştür.
Grafik:
Sağlık Harcamasının GSYİH’ye Oranı
Kaynak: OECD
OECD Ortak Ülkeleri: Brezilya, Çin, Güney Afrika, Hindistan
*38 OECD üyesi ülkeden 38'i için veri bulunmaktadır.
Sağlık harcamalarında yaşanan düşüş kamu tarafından yapılan ilaç harcamaları için de geçerlidir. Sağlıkta dönüşüm reformlarının uygulanmaya başlamasından 2008 yılına kadar ilaç bütçesinin milli gelire oranı %1,3-%1,4 seviyelerinde tutulurken 2009 yılında yaşanan ekonomik krizle birlikte %1,7 seviyesine yükselmiştir.
2009 yılında ekonomik daralma nedeniyle kurumun ana gider kalemlerinden sağlık ödemeleri mercek altına alınmış, ilaç harcamalarının önemli bir bütçe enstrümanı olduğu değerlendirmesi yapılarak bu alan kısıtlamaya tabi tutulmuştur. Kullanılan enstrümanlarla SGK ilaç bütçesi 2015-2017 yılları arasında GSYİH’nın %0,8’i seviyesine kadar düşmüş, sonraki yıllarda yeniden artış göstererek, 2020 yılında GSYİH’nın %0,95’i seviyesine ulaşmıştır. 2021’de ise bu rakam %0,84’e gerilemiştir.
Grafik:
Toplam Sağlık Harcamalarının (Kamu ve Özel) ve İlaç Harcamalarının
GSYİH’deki Payı
Kaynak: OECD
Türkiye’de 2020 yılı itibariyle kamu sağlık harcamalarının toplam sağlık
harcamaları içindeki
payı %78,8’dir ve %76,3 olan OECD ülkeleri ortalamasından ve pek çok OECD ülkesinden yüksektir.
Grafik:
Kamu Sağlık Harcamalarının Toplam Sağlık Harcamasına Oranı
Kaynak: OECD
Türkiye’de ve OECD ülkelerinde yıllara göre cepten yapılan sağlık
harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindeki oranına bakıldığında ise,
ülkemizde 2020 yılında %16 olarak gerçekleşirken, bu oran OECD ülkelerinde
ise %18,3’tür.
Grafik:
Cepten Yapılan Sağlık Harcamalarının Toplam Sağlık Harcamasına Oranı
Kaynak: OECD
Tablo:
Sağlık harcamalarına ilişkin temel göstergeler, 2020, 2021
Kaynak: TÜİK, Aralık 2022
Son olarak, kişi başına sağlık harcaması 2020 yılında 2 bin 997 TL iken,
2021 yılında %40,3 artarak 4 bin 206 TL'ye yükselmiştir.
Grafik:
Kişi başına sağlık harcaması, 2012-2021 (TÜİK, Aralık 2022)
Kaynak: TÜİK 2022
